Multitalige opera’s treden op het internationale voortoneel

19,mrt,2013

Men zegt wel eens dat opera als kunstvorm de taalbarrières overstijgt. Waarheid of niet, recentelijk blijken het de twee- en meertalige opera’s te zijn die de meeste aandacht naar zich toetrekken. De opkomst van nieuwe technologieën draagt bij aan de belevingen bij het publiek, en als je niet aanwezig kan zijn bij een voorstelling, “then there’s an app for that too” – in het Frans, Duits, Spaans, …

Tijdens de jaren ’80 maakte de Canadian Opera Company de opera toegankelijk voor een breder publiek toen het SurtitlesTM ontwikkelde – de techniek waarbij een vertaling van de zang en dialogen boven de toneelscène geprojecteerd werd. Dit vernieuwende concept werd snel hierna door andere operahuizen ter wereld overgenomen en zorgde voor een aanzienlijke stijging van het publiekscijfer en de amusementswaarde.

Onlangs schreven The Translation People een artikel over de real-time draagbare vertaaltool Airscript, dat voor het eerst gebruikt werd tijdens de musical Hairspray in London. En hoewel opera’s en musicals verschillende muziekgenres zijn, betsaat de kans dat de AirScript – die zowel dialoog als zang kan vertalen – en andere gelijkaardige toestellen zeer eenvoudig de oversteek kunnen maken naar de wereld van de opera.

Momenteel hebben theaters vele verschillende vertaalproducten tot hun beschikking, waarbij Radio Marconi plc van het grootste marktaandeel geniet. Populaire producten zijn ondermeer de meertalige electronische libretto’s en de zogenaamde “seat-back” technologie – een meertalig audiovisueel systeem dat gelijktijdige vertalingen in tekstformaat aanbiedt. De vraag naar en populariteit van zulke meertalige toestellen is zo groot dat de producten teruggevonden worden in het Bolshoi Theater in Rusland en het nieuwe Koninklijke Operahuis in Muscat, Oman, dat later dit jaar zijn deuren opent.

Tezelfdertijd, in het VK, gaf de English National Opera in februari tweetalige optredens voor de operavoorstelling The Elixir of Love. Een mix van het Italiaans en Engels. ‘. . . het resultaat was zo opwindend dat het publiek bleef smeken voor encores’ aldus de Britse auteur en cultuurcriticus Norman Lebrecht in his blog.

En voor hen die niet aanwezig kunnen zijn is er nog altijd het opera iPad programma dat libretto’s en achtergrondinformatie in zowel de originele taal als het Engels aanbiedt, samen met een tweetalige displayfunctie.

Het is dan ook evident dat de vraag naar vertaaldiensten in deze culturele sector blijft groeien. Voor het publiek mag het aantal meertalige opera’s en producten gerust blijven stijgen, en daar zijn wij het dan ook volledig mee eens.

 

._